TKP HEADLINE

บุญเดือน 3 ไขประตูเล้า ฮะเหง้าคนภูไท ตำบลนายูง อำเภอศรีธาตุ " สืบฮอยต๋า วาฮอยปู่ ฮีตปู่มิเฮ้ออย่า ฮีตย่ามิเฮ้อเส "

บุญเดือน 3 ไขประตูเล้า ฮะเหง้าคนภูไท ตำบลนายูง อำเภอศรีธาตุ

" สืบฮอยต๋า วาฮอยปู่  ฮีตปู่มิเฮ้ออย่า ฮีตย่ามิเฮ้อเส "

ภูไท เป็นชนเผ่า มีภาษาพูดเป็นเอกลักษณ์ของตนเอง ซึ่งแตกต่างจากภาษาอีสาน และมีอาชีพทำนาปลูกข้าวปีละครั้ง มีความเป็นอยู่ วิถีชีวิตแบบเรียบง่าย ขนบธรรมเนียมประเพณีก็คล้ายๆกับชาวอีสานทั่วไป

ประชาชนตำบลนายูง ตำบลหนองนกเขียน อำเภอศรีธาตุ เป็นคนไทยชนเผ่าหนึ่งที่อพยพย้ายถิ่นมาจากเมืองแถนเมืองบก   เมืองวัง เขตรอยต่อของประเทศลาวและเวียดนามในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่3 คนภูไทนายูง มีวิถีชีวิตที่เรียบง่าย ยึดถือธรรมเนียม พิธีกรรมประเพณีปฏิบัติสืบทอดกันจากรุ่นสู่รุ่น ถือเป็นอัตลักษณ์เฉพาะชนเผ่าภูไท เช่น ภาษาพูด การแต่งกาย พิธีกรรม วิถีความเป็นอยู่ อาหาร เครื่องมือประกอบอาชีพ มีความรักใคร่กลมเกลียวกัน ช่วยเหลือกันทำงาน และเมื่อถึงวันขึ้น 3 ค่ำเดือน3 ชาวภูไทจะทำพิธีไขประตูเล้าสู่ขวัญข้าว คล้ายกับคนอีสานทั่วไป



ชาวอีสานแต่โบราณเชื่อว่า “วันขึ้น 3 ค่ำ เดือน 3 เป็นวันฟ้าไข(เปิด)ประตูฝน เพื่อให้ฝนตกลงมาสู่โลกมนุษย์ และเชื่อว่าวันขึ้น 3 ค่ำ เดือน 3 เป็นวันที่โลกมีความอิ่มและอุดมสมบูรณ์ที่สุด" ถึงขนาดมีคำกล่าวว่า “กบบ่มีปาก นาคบ่มีฮูขี่ (ฮูขี่ แปลว่า รูทวารหนัก) หมากขามป้อมก็ต่าวหวาน” จึงถือ

 

คำกล่าวว่า “กบบ่มีปาก นาคบ่มีฮูขี่ (ฮูขี่ แปลว่า รูทวารหนัก) หมากขามป้อมก็ต่าวหวาน” จึงถือโอกาสเปิดประตูเล้าข้าว (ประตูยุ้งข้าว) ของตน ซึ่งปิดไว้ห้ามเปิดมาตั้งแต่วันเอาข้าวขึ้นเล้าหลังนวดข้าวเสร็จ ในประมาณกลางเดือนสิบสอง หรือต้นเดือนอ้ายเป็นอย่างช้า ซึ่งจะมี “พิธีเอาข้าวขึ้นเล้า” “พิธีสู่ขวัญข้าว” และ “พิธีตุ้มปากเล้า” ก่อนที่จะเปิดประตูเล้า และจะนำข้าวเปลือกที่อยู่ในเล้าไปถวายวัด ก่อนจะตักข้าวในเล้าลงมาตำกินในครัวเรือน (ซึ่งสมัยโบราณใช้วิธีการตำข้าวด้วย ครกมอง) เพื่อให้เป็นไปตาม “คองสิบสี่สำหรับประชาชน ข้อที่ 1” ที่บัญญัติไว้ว่าประเพณีบุญเปิดประตูเล้าสู่ขวัญข้าวหรือบุญเบิกฟ้า ทำพร้อมกันในเดือนสาม ขึ้นสามค่ำ เป็นฮีตหรือการทำบุญประจำเดือนของชาวภูไทที่ยึดถือมาแต่โบราณพิธีสู่ขวัญข้าว เป็นประเพณีที่ชาวอีสานแต่ละครอบครัวจะทำกัน ถ้าครัวเรือนไหนจะสู่ขวัญข้าวก็จะจัด “พาขวัญน้อย” หนึ่งพา แล้วให้หมอสูดมาเป็นผู้ “สูดขวัญ” ให้เล้าข้าว โดยโยงด้ายสายสิญน์จากเล้าข้าวมาหาพาขวัญกับหมอสูดที่อยู่ข้างๆ ซึ่งในประเพณีอีสานในการสูดขวัญข้าวก็จะมีคำสูดขวัญโดยเฉพาะ สำหรับ คำว่า ไขประตูเล้า เป็นภาษาชาวเผ่าภูไท ซึ่ง ไขประตูเล้า แปลว่า เปิดประตูเล้า หมายถึงเปิดประตูเล้าข้าว  โดยทุกครัวเรือนจะเปิดประตูฉางข้าว(เล้าข้าว) ตอนเช้ามืด ทำพิธีบวงสรวงพระแม่โพสพ ผู้เป็นเจ้าของขวัญข้าว พร้อมกันนี้ ลูกหลาน จะทำพิธี ผูกแขน พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย ของตนเอง ซึ่งเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญู ต่อผู้มีบุญคุณ ความโอบอ้อมอารี ความสำนึกรักษ์บ้านเกิดนั่นเอง

โดยการเฉลิมฉลองบุญเดือน 3นี้ ถือเป็นประเพณีที่สำคัญที่สุดของภูไทตำบลนายูง และตำบลหนองนกเขียนมีการสักการะบูชาดวงวิญญาณท่านอัญญาหลวง ซึ่งเป็นผู้ที่คนภูไทตำบลนายูงให้ความเคารพมาตั้งแต่ครั้งบรรพกาล รวมถึงการจัดงานเฉลิมฉลองในหมู่คนภูไทพร้อมต้อนรับญาติมิตรแขกเหรื่อที่มาร่วมงาน การจัดงาน "สืบฮอยต๋า วาฮอยปู่ ฮีตปู่มิเฮ้ออย่า ฮีตย่ามิเฮ้อเส" เป็นการรวมพลังแสดงออกถึงอัตลักษณ์ของคนภูไททั้งสองตำบลโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อบำรุงรักษาศิลปะจารีตประเพณีภูมิปัญญาท้องถิ่น และวัฒนธรรมอันดีงามของท้องถิ่นชาวภูไทจะทำพิธีไขประตูเล้าสู่ขวัญข้าวก่อนการนำข้าวลงจากเล้ามากิน หรือใช้เป็นเมล็ดพันธุ์ในฤดูกาลต่อไป

ตำแหน่งที่ตั้ง รูปปั้นอัญญาหลวงตั้งอยู่ที่วัดโพธิ์ชัย บ้านนายูง ตำบลนายูง อำเภอศรีธาตุ จังหวัดอุดรธานี 41230

การเดินทางเดินทางไปทางทิศตะวันออกของอำเภอศรีธาตุประมาณ 6 กิโลเมตรจะถึงตำบลนายูง เป็นชุมชนคนภูไททั้ง10หมู่บ้านที่พร้อมต้อนรับผู้คนที่ต้องการมาเรียนรู้ ศิลปะวัฒนธรรมประเพณีภูไท ซึ่งในวิถีอีสานปัจจุบัน การทำพิธีสู่ขวัญข้าว การเอาข้าวขึ้นเล้า จะไม่ค่อยมีแล้ว จะนิยมเอาใส่กระสอบไว้ในบ้านหรือขายตั้งแต่เกี่ยวข้าวเสร็จเนื่องด้วยยึดความสะดวกสบายตามสภาพสังคม และวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไปจากเดิมเพราะการทำนาในปัจจุบันมีการลงทุนมีการใช้เครื่องจักรและการจำหน่ายผลผลิตเพื่อให้ได้กำไรพิธีกรรมที่เคยปฏิบัติจึงเปลี่ยนแปลงไปด้วยนอกเหนือจากพิธีกรรมแล้ว เล้าข้าว ยังแฝงไว้ซึ่งภูมิปัญญาแห่งบรรพชนในการออกแบบการก่อสร้างการใช้ประโยชน์และการเก็บรักษาผลผลิตที่ได้สั่งสมมาอีกด้วย


ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย นายทรงศิลป์ ทองคำ

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นายทรงศิลป์ ทองคำ

ข้อมูล TKP อ้างอิง : https://341udonthani.blogspot.com/2022/08/3.html





Share this:

Post a Comment

ข้อคิดเห็นจากเครือข่าย TKP

 
Copyright © 2018 Thailand Knowledge Portal. Designed by OddThemes > Developed by mediathailand